Reportage | Geen tiny houses, wel tiny tuintjes in razendsnel bouwend Blaricum

Op een ijzige februaridag in 2018 staat de boom nog steeds te wachten op stenen buren. Het is het enige deel van de Blaricummermeent, zoals het grote nieuwbouwproject aan het Gooimeer heet, dat nog niet bebouwd is. Wel zijn inframannen met grondverzetmachines al bezig om de grond bouwrijp te maken en een nieuwe, kronkelende rivier naar het Gooimeer af te graven.

Op het nog te bouwen deel van de Blaricummermeent komt het luxe deel van de wijk. Waar de kavels in de al gebouwde delen voor 500 tot 600 euro per vierkante meter weggingen, hebben de kavels in het luxe deel prijzen van 735 euro per vierkante meter. De nieuwe bewoners mogen straks hun boot binnengaats bij hun huis aanleggen. Via een schutsluis (gebouwd door Heijmans in 2010) van 3,2 miljoen euro, kunnen ze het water op.

Nieuwbouwwijk werd bijna faillissement Blaricum
Een prijskaartje hing ook aan het opspuiten van de landbouwgrond, waar tot 2004 nog koeien graasden. Blaricummermeent heeft een lieve cent gekost voor de gemeente, geeft Annemarie Kennis, wethouder vastgoed en grondzaken toe, als we door de wijk lopen. “Er zijn mensen geweest die zeiden: dit gaat nog het faillissement van Blaricum worden.”

Maar dat werd het niet. “We zitten nu op een keerpunt. Als straks het laatste deel verkocht is, houden we eraan over. Niet dat dat het doel was, het doel was om een mooi woongebied neer te zetten en daar niet op toe te leggen.” Dat mooie gebied is er gekomen, vindt ze. “Blaricummermeent is eigenlijk een dorp, heel divers qua woningbouw.” Er staat van alles qua woningbouw. Sociale huur, vrijesectorhuur en koopwoningen vanaf 220.000 euro tot 600.000, “met uitschieters omhoog” – we zitten tenslotte in ‘t Gooi.

In de kromme straatjes zonder parkeerplaatsen staan rijtjeshuizen (maximaal zes huizen naast elkaar), twee-onder-een-kappers en appartementencomplexen. Af en toe wat sedum-daken. Alle huizen zijn niet op het gas aangesloten, maar op wko-installaties. De kavelbouwers kunnen zich uitleven, als ze zich maar houden aan het beeld- en kwaliteitshandboek van stedenbouwkundige Martine van Vliet. Schuttingen, rode dakpannen en kunststof kozijnen verboden en een boom in de tuin verplicht. Zo moet de nieuwbouwwijk een dorps karakter krijgen. Noem het dus geen Vinex, want dan krijgen ze kriebels bij de Gooise gemeente.

In de wijk staan inmiddels 650 nieuwbouwwoningen. “Dat worden er duizend”, zegt Kennis. De afgelopen zes jaar werden in Blaricum 845 nieuwe woningen opgeleverd, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarmee is de woningvoorraad in de Gooise gemeente met 22 procent gegroeid en relatief gezien de snelst groeiende gemeente van Nederland. De eerste woningen stammen overigens al van 2006. Een deel is alweer aan het doorstromen naar grotere woningen in de wijk.

Amsterdammers voor 40 kilometer verder gelegen Blaricummermeent
Het zijn vooral mensen uit de streek die hier belanden”, zegt Kennis. “Ze komen uit Huizen, Bussum, Hilversum en ook veel uit Blaricum. Maar de laatste tijd ook mensen van buiten, zoals Amsterdam.” Reden: “Het is daar te duur en te vol.” Dat de wijk ruim 40 kilometer van de hoofdstad ligt is kennelijk geen beletsel.

Voor Gooise begrippen is het betaalbaar wonen, leert het bekijken van de Woonvisie van de gemeente. In Blaricum hebben ruim zeshonderd woningen (van de in totaal 4500) een woz-waarde van 1 miljoen euro of hoger. Dus de gemiddelde woningprijs is door dit nieuwbouwproject in Blaricum omlaag gegaan, be amt Kennis.

We lopen langs de aangelegde rivier en de pluktuin van de groenstrook die de dragers van de nieuwbouwwijk moeten worden. Op een verkeersbord staat: “Fietser te gast”. Ze worden gedoogd, maar voetgangers hebben voorrang. “Zo’n bord heb ik nog nooit elders gezien”, zegt Kennis als we het over het unieke van het nieuwbouwproject hebben.

Grote projecten hielden de ontwikkeling van de wijk op
Maar er is volgens haar meer waarom Blaricummeermeent erbovenuit steekt. “Moet je kijken aan de overkant van de rivier. Bijna niets lijkt op elkaar hier.” Ze denkt dat de crisis daarbij een handje geholpen heeft. “Voor de crisis hadden we ontwikkelaars die vijftig huizen of meer wilden bouwen. Nu zijn er, zeg maar, vijf partijen die ieder tien huizen bouwen. De huizen van die grote projecten zouden iets van elkaar verschillen, maar als je goed zou kijken, zou het toch op elkaar lijken.”

Bovendien zag je aan het begin van de crisis dat ontwikkelaars, zoals Blauwhoed, moeite hadden woningen te verkopen. Ze moesten herontwikkelen en nog eens herontwikkelen. Dat hield de ontwikkeling van de wijk op. De projecten waren te groot. Kleine projecten werkten wel. “Meer kleine ontwikkelingen, is meer concurrentie en dat is goed”, zegt Kennis. Kleinere ontwikkelaars-bouwers als RSVC en De Realisatie trokken zo gelijk op met partijen als Van Wijnen en Klaassen. De aanwezigheid van die kleine ontwikkelingen was volgens Kennis de reden dat Blaricummermeent tijdens de crisis gewoon doorgebouwd werd, terwijl in de rest van Nederland projecten stokten.

Omdat het ontwikkelen van kleine woningbouwprojecten zo beviel, werd het ook een uitgangspunt voor de uitgifte van nieuwe kavels. Kennis: “Niet te veel grond tegelijk verkopen. Eerst wachten tot de meeste woningen op de uitgegeven kavels verkocht waren, daarna de volgende kavels weer te koop zetten. Zo houdt je ook geen voorraad met onverkochte woningen.” De ontwikkelaars zijn volgens haar blij met deze aanpak. Waaraan ze dat merkt? “Ze staan elke keer weer in de rij als er nieuwe kavels aangeboden worden.”

Sociale huurhuizen moet je niet kunnen herkennen in Blaricum
Het zijn overigens niet alleen de commerciële ontwikkelaars die aan het Gooimeer bouwen. Woningcorporaties Het Gooi en Omstreken en Dudok zorgden voor de sociale huur. “Dat zijn bijvoorbeeld die rijtjeswoningen die je ziet als je hier aan komt rijden”, wijst Kennis naar links. De huizen detoneren niet met de rest van de wijk. “We hebben als eis gesteld dat je niet moet kunnen zien dat het sociale huur is.” Voor een appartementengebouw verderop geldt hetzelfde. Haar vinger wijst naar verderop in de straat. “Door die luxe uitstraling zie je niet van de buitenkant dat het sociale huur is. Dat is de corporaties dus goed gelukt.”

Diversiteit is dus de kracht van Blaricummermeent. Zijn tiny houses ook in beeld geweest? “De discussie speelt wel, maar Blaricummermeent leent zich daar niet voor. We hebben onderzocht waar we ze dan konden plaatsen. Langs de snelweg was er nog een strook. Maar dat mocht niet vanwege geluidsoverlast en de fijnstof.” En op het wachtend land? Nee, bij de grote kavels waren tiny houses geen optie. Dat paste niet bij de doelgroep.

Hoe zit het dan met beleggerswoningen? Die zijn er wel, maar slechts hier een daar een plukje. Kennis is er niet dol op. “Een beleggerswoning is toch vaak een duiventil. De huurwoningen worden vaak tijdelijk bewoond, bijvoorbeeld door expats of omdat bewoners op zoek zijn naar een andere woning. Tuinen worden niet onderhouden. En het sociale contact is minder. Dat zijn dingen die je liever niet wilt in de wijk.”

Grote tuinen zijn uit de mode
We lopen terug naar het beginpunt van de route. Kennis houdt halt bij enkele krappe tuintjes. “De kleinste kavels gaan het snelst weg”, schiet haar nog te binnen. Grote tuinen zijn niet in de mode. “Mensen hebben er geen tijd voor om die te onderhouden. Daarom zoeken ze bij de bebouwing de uiterste bouwmaat op. Het huis moet zo groot mogelijk zijn, de tuin zo klein mogelijk.”

Dat de tuin “uit” is, is volgens Kennis ook te zien in het aantal aanvragen voor het splitsen van bestaande kavels in het oude Blaricum. Tuinen van 3.000 vierkante meter zijn voor sommige Gooise vrouwen en mannen te veel van het goede.

Maar zal het splitsen van kavels ook niet aangevraagd worden omdat het een goede pensioenvoorziening oplevert? Kennis lacht. “Die gevallen zullen er vast ook tussen zitten. Maar het is vooral zo dat het hebben van een grote tuin als bezwaarlijk wordt gezien. Een klein reepje tuin is voor de meeste voldoende. De bewoners hebben hier in Blaricum al ruimte genoeg: we hebben hier heide met schapen, groen en het Gooimeer.” En voorlopig ook nog het wachtend land.

Veertig projecten
Blaricummermeent is ontstaan uit veertig losse projecten van grote en kleine ontwikkelaars en bouwers. Het grootste project is van Blauwhoed geweest, een deelplan van 120 woningen. Verder bestaat de nieuwbouwwijk uit kleinschalige projecten. Ontwikkelaars en bouwers die actief zijn (geweest) op het project zijn onder andere: Van Wijnen, Klaassen, Blauwhoed, RSVC, Nikkels, Reinbouw, BPD, De Realisatie, Aalberts, Estate for you, Synchroon, Roosdom Tijhuis en Le Clercq.