Regionale overheden hebben de komende jaren €13,7 mrd nodig voor hun woningbouwplannen. Zonder een bijdrage van het Rijk zullen gemeenten en provincies afspraken over de bouw van honderdduizenden huizen niet nakomen. Veel projecten zijn dan onrendabel en dat gaat vooral ten koste van de bouw van betaalbare woningen.
Dat blijkt uit een woensdag gepubliceerd onderzoek naar de financiering van woningbouwplannen in opdracht van demissionair woonminister Kajsa Ollongren (D66). Als het Rijk de komende jaren niets doet, zal de bouw van 345.000 van de geplande 900.000 woningen in 2030 nooit van de grond komen.
Het onderzoek geeft voor zover bekend een eerste beeld van de uitgaven die een volgend kabinet moet doen om de voorziene woningbouwproductie op peil te houden in een land met een tekort van 279.000 huizen. De publicatie komt op het moment dat de huidige, eenmalige subsidieregeling van €1 mrd voor woningbouw op zijn einde loopt.
Binnenstedelijk
Als het Rijk niet snel blijft investeren, ontstaan er vooral binnen de stadsgrenzen problemen. Slechts een op de tien woningbouwprojecten kan doorgaan zonder overheidshulp, stellen de onderzoekers. ‘Het merendeel van de projecten kan gewoon niet uit als je alleen al naar de locatie kijkt’, zegt Koen Mulder van adviesbureau Rebel dat het onderzoek uitvoerde.
Binnen de stad hebben bouwprojecten vaak te maken met extra kosten zoals bodemverontreiniging of de uitkoop van pandeigenaren. Mulder: ‘Je bent per definitie duurder uit als een bepaalde locatie al een economische bestemming heeft. Als de overheid dat gat niet dekt, gaat een private partij dat zeker niet doen.’
Maar ook buiten de stad lopen regionale overheden aan tegen zogeheten ‘onrendabele toppen’. Daar is een kleine meerderheid van de projecten de komende jaren volledig te financieren zonder hulp van de overheid.
Betaalbare huizen
Voor veel andere projecten geldt dat zij alleen deels uit kunnen zonder extra financiering. Dan kan vaak alleen de bouw van duurdere huizen doorgaan ‘en niet altijd op de plekken waar de grootste druk op de woningmarkt is’, concluderen de onderzoekers. Vooral de bouw van betaalbare huizen lijdt daar dus onder.
De onderzoekers rekenden lang niet alle woningbouwplannen mee in hun studie. Ze keken bijvoorbeeld niet naar de plannen voor veertien grote bouwlocaties omdat daar apart onderzoek naar liep. Ook namen ze grote infrastructurele investeringen die horen bij woningbouw niet mee, zoals de aanleg van bruggen of spoorlijnen.